Coraz częściej spotykamy się z rodzicami poszukujących ćwiczenia na poprawę koncentracji u dzieci i nastolatków. Nic dziwnego codziennie doświadczamy ogromnej ilości bodźców, komunikatów, które przekraczają nasze umiejętności poznawcze.
Spis treści
Spotkałeś się z dzieckiem, które patrzy, lecz nie widzi, słyszy co się mówi, lecz nie reaguje na słowa. Często są pełne energii i trudno jest im usiedzieć w jednym miejscu. Zazwyczaj mają trudności w skupieniu, co powoduje gorsze wyniki w nauce.
Zdolność koncentracji uwagi – klucz do sukcesu
Zdolność utrzymania uwagi jest kluczowa do zapamiętywania faktów, rozumienia poleceń czy czytania lektury. Bez odpowiedniego skupienia nie zajdą procesy uczenia. Paradoksalnie nasz umysł jest wciąż czymś zajęty, cały czas myślimy, nieustannie absorbujemy się czymś – nawet bez świadomości. Prosto to sprawdzić, usiądź i spróbuj przez chwilę nic nie myśleć. Postaraj skupić się tylko na własnym oddechu. Jeśli wykonałeś to pierwsze proste ćwiczenie na koncentrację uwagi to przekonałeś się, że mózg stale tworzy myśli.
Obserwowanie dzieci podczas ćwiczeń na koncentrację uwagi
Kiedy już wiesz, że umysł zamiast stale zajmować się tym, co masz do wykonania potrafi płatać figle i przypomina o jedzeniu, zakupach itp. Poobserwuj swoje dzieci, które rozwiązują zadania. Zobacz w jakim czasie potrafią nieustannie wykonywać ćwiczenie na koncentrację uwagi jakim jest np. czytaniem książki, rozwiązywanie łamigłówki. Czy po kilku minutach zaczynają być głodne, sprawdzają godzinę, bądź telefon, w poszukiwaniu nowej wiadomości?
Rozwój uwagi u dzieci – od mimowolnej do kierowanej
Do mniej więcej trzeciego roku życia dzieci mają tzw. uwagę mimowolną, którą aktywują dźwięki, kolory i ruch. Później pojawia się tzw. uwaga kierowana, pozwalająca na zrozumienie poleceń i ich wykonanie, osiąganie zamierzeń, celów. U trzyletnich dzieci skupienie może trwać od 5 do 15 minut, u czterolatków do około 20 minut, a u pięciolatków i sześciolatków nawet do około 30 minut. Osiąga się to tylko wtedy, gdy dziecko z własnej woli podejmuje działania i jest nimi zainteresowane. Jeśli czynność jest narzucona przez dorosłego, to czas koncentracji jest krótszy o połowę.
Czynniki wpływające na koncentrację uwagi dzieci i młodzieży
Dzieci i młodzież coraz częściej mają trudności z utrzymaniem uwagi na jednej czynności przez dłuższy czas, co może prowadzić do mniejszej efektywności w nauce. Dlatego warto wykonywać regularne ćwiczenia na koncentrację uwagi oraz zadbać o odpowiednie otoczenie eliminując jednocześnie wszelkie rozpraszacze. Czynnikami, które mogą przeszkadzać są: telewizor, radio, telefon, hałas, nieodpowiednie światło, temperatura bądź to na czym się siedzi. Ponadto ważne jest również odpowiednie odżywanie, picie wody, aktywność fizyczna. Prosta gimnastyka czy krótki spacer na świeżym powietrzu przyczynią się do dotlenienia mózgu, co pozytywnie wpłynie na prawidłowe wykonanie ćwiczenia na koncentrację uwagi dla dzieci jak i nastolatków. Poza tym, kiedy pojawia się dekoncentracja i efektywność pracy spada warto zrobić 20 minut przerwy. Pamiętajmy też, że długi czas spędzony każdego dnia przed ekranem komputera, tabletu, telefonu powoduje, że stajemy się mniej skupieni podczas wykonywania innych czynności.
Koncentracja uwagi – proponowane ćwiczenia dla dzieci i młodzieży
Ćwiczenia koncentracji uwagi dla dzieci i młodzieży powinny być dopasowane do wieku i poziomu umiejętności, dzięki temu będą bardziej skuteczne i interesujące.
-
Kolorowe klocki – poproś dziecko o ułożenie klocków według wzoru lub koloru. Dla starszaków możesz sięgnąć po gotowe gry typu: tangram, smart games czy master mind. W zależności od wieku dziecka dostosuj stopień trudności oraz czas na wykonanie zadania. Takie ćwiczenia na koncentrację uwagi dla dzieci rozwijają również pamięć krótkotrwałą oraz logiczne myślenie.
-
Układanie puzzli – ta zabawa rozwija umiejętność rozpoznawania kształtów, spostrzegawczość oraz skupienia na jednej czynności.
-
Tworzenie biżuterii – weź koraliki różnej wielkości, kolorową mulinę czy gumki i puść wodze fantazji. Nawlekanie, przeplatanie to proste ćwiczenia na koncentrancję dla 8-latka. Motywacją do wykonania często jest chęć zrobienia prezentu na dzień mamy, urodziny czy święta.
-
Zabawa w „Gdzie jest…?” – przygotuj 5 przedmiotów, każdy biorący udział w zabawie widzi, gdzie są chowane rzeczy w pokoju/mieszkaniu/ogrodzie. To ćwiczenie na koncentrację uwagi może być praktykowane u 7-latka jak i 13-latka wystarczy dobrać odpowiednią ilość przedmiotów oraz czas na rozwiązanie zadania.
-
Rysowanie po plecach – zabawa dla pary. Dziecko siada wygodnie i zamyka oczy, następnie druga osoba rysuje mu na plecach wyrazy, liczby, symbole. Szczególnie polecamy tego typu ćwiczenia na koncentrację dla 7-latka na etapie nauki liter czy cyfr. Doskonale łączą zabawę z edukacją.
-
Zabawy ruchowe – zadania, które wymagają zaangażowania różnych zmysłów, np. chodzenie po linii, utrzymywanie równowagi na desce balansującej, przesuwanie piłki po specjalnie przygotowanej planszy.
-
Uważne jedzenie – przygotuj ulubioną potrawę, usiądź przy stole i nastaw stoper na 10 minut. Powoli posmakuj jedzenie i zauważ czy jest miękkie czy twarde?, słodkie czy pikantne?, grudkowate czy gładkie? Zastanów się, co w tym posiłku jest najsmaczniejsze? Przebudzenie smaku to świetne ćwiczenia na koncentrację uwagi dla 6 latka. Dziecko wymyśla różne porównania, tworzy własne nazwy przy tym śmieje się i dobrze bawi. Zadawane pytania utrudniają rozproszenie i kierują umysł do ponownego skupienia.
-
Oczy jak u sowy – zadaniem jest wybrać jeden przedmiot bądź punkt i skupić na nim wzrok. Ważne żeby podczas ćwiczenia oddech był spokojny, pozycja siedząca i wygodna. Celem jest obserwowanie przedmiotu. Czy jest duży czy mały? Jakie ma barwy? Jaki ma kształt? Sowa patrzy na świat tunelowo, tak jak my przez lornetkę. Takie skupienie na jednej rzeczy uspokaja ciało i trenuje mózg. Stanowi znakomity przykład ćwiczenia na koncentrację dla nastolatków, którzy chcą rozpocząć praktykę mindfulness.
-
Odliczanie – zadbaj o spokojne otoczenie, usiądź wygodnie, zamknij oczy i skieruj uwagę na własnych oddech. Poczuj jak unosi się klatka piersiowa, przepływa oddech, następnie zacznij odliczać wstecz przy każdym wydechu rozpoczynając od dziesięciu. Odejmujemy kolejne cyfry w myślach, wypuszczając kolejne porcje powietrza, aż dojdziemy do zera. Kiedy dojdziesz do wprawy możesz wymieniać cyfry parzyste, bądź wystarczy Ci tylko odliczanie od cyfry „pięć”. Nauka świadomego oddychania wpływa relaksująco na nasze ciało, pobudza do wydajniejszej pracy oraz poprawia koncentrację.
Podsumowanie
W obecnych czasach pełnych bodźców z zewnątrz, umiejętność skupienia uwagi staje się coraz bardziej istotna, zarówno w sferze edukacyjnej, jak i codziennego funkcjonowania. Ćwiczenia na koncentrację dla dzieci mają na celu rozwijanie zdolności skupienia się na jednej czynności, eliminując jednocześnie wszelkie rozpraszacze. Dzięki nim dzieci uczą się opanowania emocji, kontrolowania swojego zachowania oraz skutecznej organizacji czasu. Odpowiednio dobrany program ćwiczeń pomaga również poprawić pamięć, logiczne myślenie, umiejętność rozwiązywania problemów oraz kreatywność.
Sprawdź naszą metodę BrainRX, w której ćwiczenia na koncentrację uwagi stanowią część treningu mózgu. Chcesz dowiedzieć się jakie umiejętności poznawcze potrzebuje rozwinąć twoje dziecko, aby skuteczniej się uczyć to przyjdź na test Gibsona.
Literatura:
- Sygnowski Paweł „Zabójcza koncentracja”, Wyd. Złote Myśli Sp. z o.o., Gliwice 2008
- Nordengen Kaja „Mózg rządzi”, Wyd. Marginesy, Warszawa 2018
- Janiszewska Bożena, „Uwaga. Wspomaganie koncentracji i nie tylko. Ćwiczenia i zabawy dla dzieci od 4 do 9 lat”, Wyd. Seventh Sea, Warszawa 2007
- Jurek Anna „Skoncetruj się”, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2005
- Przyrowski Zbigniew „Trenuj mózg poprzez ruch”, Wyd. Empis, Warszawa 2016
- Bradley Maura „Mindfulness dla dzieci w 10 minut”, Wyd. ToTamto, Warszawa 2023